اتصال فلنجی همان طور که از نامش پیداست، با استفاده از انواع فلنج صورت می پذیرد. فلنج، اتصالی به شکل دیسک است که با وجود ظاهر ساده اش، در خطوط لوله‌ کشی کاربرد زیادی دارد. این اتصالات برای وصل کردن شیرآلات، لوله‌ها و … در سیستم‌ های لوله‌ کشی صنایعی همچون نفت، گاز، پتروشیمی و … مناسب هستند. برای متصل کردن این قطعات با اتصال فلنجی، نیاز به استفاده از پیچ و مهره هایی داریم که تعداد آنها بر اساس تعداد سوراخ های روی فلنج تعیین می شود.
جنس فلنج‌ ها معمولا از استنلس استیل یا فولاد است ولی از متریال ‌های دیگری مثل آلومینیم، برنز، چدن و … نیز با توجه به نیاز مشتری می توان استفاده کرد. اتصال فلنجی دارای انواع مختلفی است که هر کدام دارای ویژگی ها و کاربردهای خاصی هستند که در ادامه مقاله به معرفی هر یک از آنها خواهیم پرداخت.

انواع اتصال فلنجی

اگر فلنج ‌‎ها را بر اساس ساختمان و کاربردهای شان دسته بندی کنیم، در موارد زیر خلاصه می شوند:

• فلنج لبه ‌دار یا برآمده (Raised Face Flange): همان طور که از اسم فلنج لبه‌ دار مشخص است، سطح فلنج نسبت به حاشیه دارای برآمدگی است‌ و بالاتر از محل سوراخ ها است. این مدل فلنج یکی از پرکاربردترین اتصالات فلنجی در صنایع گوناگون است. جالب است بدانید که امکان استفاده از انواع واشر برای آب بندی، یکی از مزیت های فلنج‌ برآمده است.

• فلنج تخت (Flat Face Flange): سطح فلنج تخت بر خلاف فلنج لبه دار برآمدگی ندارد و کاملاً مسطح و صاف است. این صاف بودن سطح موجب می‌ شود تا گسکت مورد استفاده با تمام سطح فلنج در تماس باشد. کاربرد این نوع فلنج‌ بیشتر برای پمپ‌ ها و مواقعی است که امکان دارد گشتاور ناشی از فشردگی گسکت به فلنج آسیب وارد کند، است.

• فلنج رزوه‌ای یا دنده ای (Threaded Flange): فلنج رزوه ای که با نام دنده ای نیز شناخته می شود، همان طور که از نامش پیداست، دارای رزوه هایی در قسمت داخلی خود است. برای اتصال با استفاده از این فلنج نیازی به جوشکاری بین لوله‌ ها نیست و صرفاً از طریق رزوه اتصال انجام می‌ گیرد به طوری که فلنج‌ به لوله ‌هایی که رزوه خارجی دارند وصل می ‌شود. شایان ذکر است که از فلنج های دنده ای اکثراً برای فشارهای پایین و قطرهای کم استفاده می شود.

• فلنج رینگ جوینت (Ring Type Joint Flange): در فلنج رینگ جوینت یک رینگ میان دو صفحه فلنج در نظر گرفته شده که بعد از وصل شدن دو فلنج با استفاده از پیچ و مهره ها، تحت فشار قرار می گیرد و آب بندی انجام می‌ گیرد. از این نوع فلنج اکثراً در مواقعی که سیستم با فشار و دماهای بالا درگیر است، استفاده می شود.

• فلنج گلودار (weld neck flange): دلیل نام گذاری این فلنج، بخش مخروطی است که مانند گلو روی سطح فلنج وجود دارد. مدل معمولی این فلنج برعکس مدل بلند، برای لوله کشی کاربردی است.

• فلنج اسلیپون (Slip On Flange): فلنج اسلیپون به دلیل این که به جوش مورب نیاز ندارد و می توان لوله را نسبت به موقعیت فلنج تنظیم کرد، یک جایگزین خوب برای فلنج گلودار به حساب می آید.

• فلنج کور (Blind Flange): این فلنج‌ با دیگر فلنج ها یک تفاوت اساسی دارد زیرا برخلاف فلنج هایی که تا به الان نام بردیم، برای عبور سیالات ساخته نشده و مجرای خروجی آن مسدود است که برای بستن انتهای خطوط لوله کاربرد دارد.

• فلنج لپ جوینت (Lap Joint Flange): شاید این نوع فلنج مانند دیگر فلنج ‌ها ابعاد استانداردی داشته باشد اما برجستگی سطح مروبط به گسکت را ندارند ولی همین باعث یک مزیت شده زیرا در این صورت نگرانی از بابت تنظیم کردن سوراخ‌ ها وجود نخواهد داشت. در مورد کاربرد اتصال فلنجی لپ جوینت نیز باید گفت که اغلب برای پروژه هایی که به باز و بسته کردن مکرر نیاز دارند، مناسب تر است.

• فلنج ساکت ولد (Socket Weld Flange): فلنج ساکت ولد نیاز به جوشکاری هم از خارج و هم از داخل را دارد زیرا اگر جوشکاری از داخل را انجام ندهیم، مقاومت استاتیکی افزایش پیدا می کند. این فلنج‌ در سیستم ‌هایی با قطر لوله کم و فشار کاری بالا کاربرد دارند.

حال که با انواع فلنج مورد استفاده در صنایع آشنا شدیم، موضوع کاربرد این اتصالات فلنجی را گسترده تر شرح خواهیم داد.

کاربرد اتصال فلنجی

درست است که شاید هزینه اتصال فلنجی در برابر اتصال با روش جوشکاری بیشتر باشد اما سازندگان استفاده از این اتصال را به دلایل مزایایی که نسبت به سایر اتصالات دارد، ترجیح می دهند. این مزیت ها را می توان در 3 مورد زیر خلاصه کرد:

• مناسب برای ایجاد تغییرات در سایز و جنس لوله
• قابلیت اتصال به لوله هایی که به جداسازی نیاز دارند
• امکان اتصال به شیرآلات، پمپ و …

اتصال فلنجی به دلیل مزایایی که نام بردیم و بسیاری دیگر از دلایل، در صنایع مختلفی به کار می ‌روند. اصلی ترین کاربردهای انواع فلنج عبارتند از:

• صنعت نفت و گاز
• صنعت آب و فاضلاب
• ساخت محفظه خلاء
• اتصال دکل های مخابراتی
• صنایع غذایی
• تاسیسات هسته ای

کاربردهای اتصالات فلنجی اما به همین جا ختم نمی شود و می توان گفت تقریباً در هر جایی که لوله کشی صنعتی وجود داشته باشد، شاهد فلنج ها هستیم.